ganpati atharvashirsha in hindi | गणपती अथर्वशीर्ष
गणपति अथर्वशीर्ष हिंदी में अर्थ सहित
ॐ नमस्ते गणपतये।
त्वमेव प्रत्यक्षं तत्त्वमसि।
त्वमेव केवलं कर्ताऽसि।
त्वमेव केवलं धर्ताऽसि।
त्वमेव केवलं हर्ताऽसि।
त्वमेव सर्वं खल्विदं ब्रह्मासि।
त्वं साक्षाद् आत्माऽसि नित्यम्॥अर्थ:
हे गणपति! आपको नमस्कार। आप ही प्रत्यक्ष ब्रह्म (तत्व) हैं।
आप ही एकमात्र सृष्टिकर्ता, पालक और संहारक हैं।
आप ही यह सब कुछ ब्रह्म हैं।
आप साक्षात् नित्य आत्मा हैं।ऋतं वच्मि। सत्यं वच्मि॥
अर्थ: मैं ऋत (धर्मयुक्त वचन) कहता हूँ, सत्य कहता हूँ।अव त्वं माम्। अव वक्तारम्। अव श्रोतारम्। अव दातारम्। अव धातारम्।
अवानूचानमव शिष्यम्।
अव पूर्वां अच्यार्यान्। अव दक्षिणां अच्यार्यान्। अव उत्तरां अच्यार्यान्। अव चोर्ध्वां अच्यार्यान्। अवाधरां अच्यार्यान्। सर्वतो मां पाहि पाहि समन्तात्॥अर्थ:
हे गणेश! मेरी रक्षा करें,
मेरे बोलनेवाले की,
सुननेवाले की,
दाताओं की,
धारण करनेवालों की,
विद्यार्थी और शिष्य की रक्षा करें।
सभी दिशाओं में (पूर्व, पश्चिम, उत्तर, दक्षिण, ऊपर, नीचे) मेरे गुरुओं की रक्षा करें।
सर्वदिशाओं से मेरी रक्षा करें।त्वं वाङ्मयस्त्वं चिन्मयः।
त्वं आनन्दमयस्त्वं ब्रह्ममयः।
त्वं सच्चिदानन्दाद्वितीयोऽसि।
त्वं प्रमाणमासीद्यम्।
त्वं ज्ञानमयो विज्ञानमयः॥अर्थ:
आप वाणी के स्वामी हैं, आप चेतना के स्वरूप हैं।
आप आनंदस्वरूप हैं, ब्रह्मस्वरूप हैं।
आप सत्-चित्-आनंद से युक्त और अद्वितीय हैं।
आप ही प्रमाण हैं।
आप ज्ञान और विज्ञान से परिपूर्ण हैं।सर्वं जगदिदं त्वत्तो जायते।
सर्वं जगदिदं त्वत्तस्तिष्ठति।
सर्वं जगदिदं त्वयि लयमेष्यति।
सर्वं जगदिदं त्वयि प्रतियति।अर्थ:
यह संपूर्ण जगत आपसे ही उत्पन्न हुआ है।
यह संपूर्ण जगत आप में ही स्थित है।
यह संपूर्ण जगत अंत में आप में ही विलीन होता है।
यह संपूर्ण जगत आप में ही व्याप्त है।त्वं भूमिरापोऽनलोऽनिलो नभः।
त्वं चत्वारि वाक्पदानि॥अर्थ:
आप पृथ्वी, जल, अग्नि, वायु, आकाश हैं।
आप वाणी के चार प्रकारों (परा, पश्यन्ती, मध्यमा, वैखरी) के अधिष्ठाता हैं।त्वं गुणत्रयातीतः।
त्वं देहत्रयातीतः।
त्वं कालत्रयातीतः।
त्वं मूलाधारस्थितोऽसि नित्यम्।
त्वं शक्तित्रयात्मकः।
त्वां योगिनो ध्यायन्ति नित्यम्।अर्थ:
आप तीन गुणों (सत्त्व, रज, तम) से परे हैं।
आप तीन देहों (स्थूल, सूक्ष्म, कारण) से परे हैं।
आप तीन कालों (भूत, वर्तमान, भविष्य) से परे हैं।
आप मूलाधार चक्र में सदा स्थित रहते हैं।
आप तीन शक्तियों (इच्छा, ज्ञान, क्रिया) से युक्त हैं।
योगीजन आपको नित्य ध्यान में रखते हैं।त्वं ब्रह्मा त्वं विष्णुस्त्वं रुद्रस्त्वमिन्द्रस्त्वं अग्निस्त्वं वायुस्त्वं सूर्यस्त्वं चन्द्रमास्त्वं ब्रह्म भूर्भुवः स्वरोम्॥
अर्थ:
आप ही ब्रह्मा हैं, आप ही विष्णु हैं, आप ही शिव (रुद्र) हैं।
आप ही इंद्र हैं, अग्नि हैं, वायु हैं, सूर्य और चंद्रमा हैं।
आप ही ब्रह्म, भूः, भुवः, स्वः (त्रिलोक) हैं।गणादिं पूर्वं उच्चार्य वर्णादिं तदनंतरम्।
अनुस्वारः परतरः।
अर्धेन्दुलसितम्। तारेण ऋद्धम्।
एतत्तव मनुस्वरूपम्।
गकारः पूर्वरूपम्।
अकारो मध्यरूपम्।
अनुस्वारश्चान्त्यरूपम्।
बिन्दुरुत्तररूपम्।
नादः संधानम्।
सग्ंहिता संधिः।
सैषा गणेशविद्या।
गणक ऋषिः।
निचृद्गायत्री छन्दः।
गणपतिर्देवता।
ॐ गं गणपतये नमः॥अर्थ:
‘ग’ ध्वनि से प्रारंभ करके, फिर ‘अ’ ध्वनि और उसके बाद अनुस्वार और चंद्रबिंदु से मिलकर ‘गं’ बीजमंत्र की उत्पत्ति होती है।
यह गणेश विद्या का स्वरूप है।
इसका ऋषि ‘गणक’, छंद ‘गायत्री’, देवता ‘गणपति’ हैं।
मंत्र: ॐ गं गणपतये नमः।एकदन्ताय विद्महे। वक्रतुण्डाय धीमहि।
तन्नो दन्तिः प्रचोदयात्॥अर्थ:
हम एकदंत (एकदंती गणेश) को जानते हैं, वक्रतुण्ड (टेढ़े सूँड़ वाले) का ध्यान करते हैं, वह दंती (गणेश) हमें प्रेरणा दें।एकदन्तं चतुर्हस्तं पाशमङ्कुशधारिणम्।
रदं च वरदं हस्तैर् बिभ्राणं मूषकध्वजम्।
रक्तं लम्बोदरं शूर्पकर्णकं रक्तवाससम्।
रक्तगन्धानुलिप्ताङ्गं रक्तपुष्पैः सुपूजितम्।
भक्तानुकम्पिनं देवं जगत्कारणमच्युतम्।
आविर्भूतं च सृष्ट्यादौ प्रकृतेः पुरुषात्परम्।
एवं ध्यायति यो नित्यं स योगी योगिनां वरः॥अर्थ:
जो भक्त नित्य निम्नलिखित स्वरूप में गणपति का ध्यान करता है:
एकदंती, चार भुजाओं वाले, हाथों में पाश, अंकुश, मोदक और वरमुद्रा धारण किए हुए,
मूषक (चूहा) जिनका वाहन है,
लाल रंग के, लम्बोदर (बड़ा पेट), पंखे जैसे कान वाले,
लाल वस्त्र और लाल चंदन से लिप्त शरीर वाले,
लाल फूलों से पूजित, भक्तों पर कृपा करने वाले,
जगत के कारण और अच्युत (नाशरहित) देवता हैं।
जो पुरुष प्रकृति और पुरुष से परे हैं।
ऐसे गणेश का ध्यान जो योगी करता है, वह श्रेष्ठ योगी हो जाता है।निजविग्णविनाशनं नित्यम्।
संपदां सन्ततिं करोतु मे।
विघ्नेश्वराय वरदाय सुरप्रियाय।
लम्बोदराय सकलाय जगद्धिताय॥
नागाननाय श्रुतियज्ञविभूषिताय।
गौरीसुताय गणनाथ नमो नमस्ते॥अर्थ:
हे विघ्नेश्वर! जो मेरे विघ्नों का नाश करें,
हमेशा समृद्धि प्रदान करें,
देवताओं के प्रिय, लम्बोदर, सबका कल्याण करनेवाले,
नागमुखवाले, वेद-यज्ञों से शोभायमान,
गौरीपुत्र, हे गणनाथ! आपको बारंबार प्रणाम।॥ इति श्री गणपति अथर्वशीर्षं संपूर्णम् ॥
ganpati atharvashirsha in Marathi | गणपती अथर्वशीर्ष
गणपती अथर्वशीर्ष (मराठी भाषांतरासह)
ॐ नमस्ते गणपतये।
त्वमेव प्रत्यक्षं तत्त्वमसि।
त्वमेव केवलं कर्ताऽसि।
त्वमेव केवलं धर्ताऽसि।
त्वमेव केवलं हर्ताऽसि।
त्वमेव सर्वं खल्विदं ब्रह्मासि।
त्वं साक्षादात्माऽसि नित्यम्॥अर्थ:
हे गणपती, तुला नमस्कार असो.
तूच प्रत्यक्ष ब्रह्मतत्त्व आहेस.
संपूर्ण विश्वाचा निर्माणकर्ता, पालनकर्ता आणि संहारकर्ता तूच आहेस.
सर्व काही तुझ्यामुळेच आहे, तूच ब्रह्म आहेस.
तूच साक्षात आत्मा आहेस आणि तो नित्य आहे.ऋतं वच्मि। सत्यं वच्मि॥
अर्थ: मी ऋत (ध्येय) बोलतो, मी सत्य बोलतो.अव त्वं माम्। अव वक्तारम्।
अव श्रोतारम्। अव दातारम्।
अव धातारम्। अवानुचानमव शिष्यं।
अव पश्चिमात्तात्। अव दक्षिणात्तात्।
अवोत्तरात्तात्। अव चोर्ध्वात्तात्।
अवाधरात्तात्। सर्वतो मां पाहि पाहि समन्तात्॥अर्थ:
तू माझं रक्षण कर.
माझ्या वक्तृत्वाचं, श्रोत्याचं, दान देणाऱ्याचं, धारण करणाऱ्याचं, अनुयायांचं आणि शिष्याचं रक्षण कर.
पश्चिम, दक्षिण, उत्तर, वर, खाली आणि सर्व दिशांनी माझं रक्षण कर.त्वं वाङ्मयस्त्वं चिन्मयः।
त्वमानंदमयस्त्वं ब्रह्ममयः।
त्वं सच्चिदानंदाऽद्वितीयोऽसि।
त्वं प्रत्यक्षं ब्रह्मासि।
त्वं ज्ञानमयो विज्ञानमयोऽसि॥अर्थ:
तू वाणीचा मूळ स्रोत आहेस. तू ज्ञानस्वरूप आहेस.
तू आनंदमय, ब्रह्मस्वरूप, सच्चिदानंद आणि अद्वितीय आहेस.
तू प्रत्यक्ष ब्रह्म आहेस.
तू ज्ञानमय आणि विज्ञानमय आहेस.सर्वं जगदिदं त्वत्तो जायते।
सर्वं जगदिदं त्वत्तस्तिष्ठति।
सर्वं जगदिदं त्वयि लयमेष्यति।
सर्वं जगदिदं त्वयि प्रत्येति।
त्वं भूमिरापोऽनलोऽनिलो नभः।
त्वं चत्वारि वाक्पदानि॥अर्थ:
हे संपूर्ण जग तुझ्यापासून उत्पन्न झालं आहे,
ते तुझ्यामुळेच टिकून आहे,
ते तुझ्यातच विलीन होणार आहे आणि
तुझ्यातच परत येणार आहे.
तूच पृथ्वी, जल, अग्नी, वायू आणि आकाश आहेस.
तू वाणीचे चार प्रकार आहेस: परा, पश्यंती, मध्यमा आणि वैखरी.त्वं गुणत्रयातीतः।
त्वं देहत्रयातीतः।
त्वं कालत्रयातीतः।
त्वं मूलाधारस्थितोऽसि नित्यम्।
त्वं शक्तित्रयात्मकः।
त्वां योगिनो ध्यायंति नित्यं॥अर्थ:
तू सत्त्व, रज, तम या गुणांपलीकडचा आहेस.
तू स्थूल, सूक्ष्म आणि कारण या शरीरांपलीकडचा आहेस.
तू त्रिकाल (भूत, वर्तमान, भविष्य) यांपलीकडचा आहेस.
तू सदैव मूलाधार चक्रात वास करतोस.
तू इच्छाशक्ती, ज्ञानशक्ती आणि क्रियाशक्तीचा मूळ आहेस.
योगी तुझे नेहमी ध्यान करतात.त्वं ब्रह्मा त्वं विष्णुस्त्वं रुद्रस्त्वं इन्द्रस्त्वं अग्निस्त्वं वायुः।
त्वं सूर्यस्त्वं चन्द्रमास्त्वं ब्रह्म भूर्भुवः स्वरोम्॥अर्थ:
तूच ब्रह्मा, तूच विष्णू, तूच रुद्र (शिव), तूच इंद्र, तूच अग्नी, तूच वायू आहेस.
तूच सूर्य, तूच चंद्र आहेस.
तूच ब्रह्म आणि भूर्, भुवः, स्वः ही त्रिलोकांची मूळ शक्ती आहेस.गणादिं पूर्वमुच्चार्य वर्णादिं तदनंतरम्।
अनुस्वारः परतरः।
अर्धेंदुलसितम्।
तारेण ऋद्धम्।
एतत्तव मनुस्वरूपम्॥अर्थ:
‘ग’ हे अक्षर आधी, नंतर ‘ण’ आणि त्यानंतर अनुस्वार (bindu),
त्यानंतर अर्धचंद्र आणि शेवटी ओंकार,
हेच तुझं मंत्रस्वरूप आहे.गकारः पूर्वरूपम्।
अणकारो उत्तररूपम्।
अनुस्वारश्चान्यः।
संधिः।
सैषा गणेशविद्या।
गणक ऋषिः।
निचृद्गायत्री छन्दः।
गणपति देवता।
ॐ गं गणपतये नमः॥अर्थ:
या मंत्राचं नाव गणेशविद्या.
गणक हे ऋषी, गायत्री हे छंद आणि गणपति हे देवता आहेत.
या मंत्राचा जप करताना “ॐ गं गणपतये नमः” असं म्हणावं.एकदन्ताय विद्महे।
वक्रतुण्डाय धीमहि।
तन्नो दंती प्रचोदयात्॥अर्थ:
आपण एकदंत गणेशाला जाणून घेऊया.
वक्रतुण्डाच्या स्वरूपात त्याचे ध्यान करूया.
तो दंती (गणपती) आमच्या बुद्धीला प्रेरणा देवो.एकदंतं चतुर्हस्तं, पाशमंकुशधारिणम्।
रदं च वरदं हस्तैर्बिभ्राणं मूषकध्वजम्।
रक्तं लम्बोदरं शूर्पकर्णकं रक्तवाससम्।
रक्तगन्धानुलिप्तांगं रक्तपुष्पैः सुपूजितम्।
भक्तानुकम्पिनं देवं जगत्कारणमच्युतम्।
आविर्भूतं च सृष्ट्यादौ प्रकृतेः पुरुषात्परम्।
एवं ध्यायति यो नित्यं स योगी योगिनां वरः॥अर्थ:
जो योगी गणपतीचे नित्य ध्यान करतो –
एकदंती, चार हातांनी युक्त, दोन्ही हातात पाश आणि अंकुश, वरद मुद्रा,
मोदक आणि मूषक ध्वज असलेला,
लाल रंगाचा, लांब पोटाचा, मोठ्या कानाचा, लाल वस्त्र परिधान केलेला,
लाल चंदन लावलेला, लाल फुलांनी पूजित, भक्तवत्सल,
संपूर्ण विश्वाचे कारण आणि सृष्टीच्या सुरुवातीलाच प्रकृतीपासून प्रकट झालेला आहे –
तोच सर्व श्रेष्ठ योगी होतो.निजं वपु: स्थितं यत्र यत्र योगिनो ध्यानमभ्यसते।
तत्र तत्र गणेशस्य साक्षात्कारणरूपतया सन्निधिः॥अर्थ:
योगी ज्या ठिकाणी ध्यान करतात, तिथे गणपती आपले कारणरूप धारण करून साक्षात उपस्थित असतो.इति श्री गणपत्यथर्वशीर्ष संपूर्णम्॥
१. Ganpati Atharvashirsha PDF
डाउनलोड करा – या PDF मध्ये मूळ संस्कृत स्तोत्र आणि त्याचा मराठी अनुवाद आहे.
२. Ganapati Atharvashirsha in Marathi PDF
डाउनलोड करा – मराठीतून पठणासाठी उपयुक्त
३. Ganpati Atharvashirsha PDF in Hindi
डाउनलोड करा – हिंदी वाचकांसाठी सुलभ रूप
४. Atharvashirsha Lyrics PDF
डाउनलोड करा – फक्त lyrics पाहिजे असल्यास
ganpati atharvashirsha in Hindi| गणपती अथर्वशीर्ष
ganpati atharvashirsha | गणपती अथर्वशीर्ष
भारतीय संस्कृती ही विविधतेने नटलेली असून प्रत्येक देवी-देवतांचे आपापले खास स्थान आहे. मात्र या साऱ्या देवतांमध्ये गणपती बाप्पा हे अग्रस्थानी विराजमान आहेत. त्यांना विघ्नहर्ता, सिद्धिदाता, आणि बुद्धीप्रदाता असे अनेक विशेषणांनी गौरवले जाते. कोणतेही शुभकार्य असो, विवाह समारंभ, वास्तुशांती, नामकरण अथवा कोणतीही नवी सुरुवात — सर्वप्रथम गणपतीची पूजा केली जाते. त्यांच्या या विशेष महत्त्वामुळेच त्यांच्यासाठी रचलेले विविध स्तोत्रे, मंत्र आणि स्तुतिगीते भक्तांच्या जीवनात अनन्यसाधारण स्थान राखून आहेत.
त्यापैकीच एक अत्यंत प्रभावी, पवित्र आणि आध्यात्मिक उन्नती करणारे स्तोत्र म्हणजे गणपती अथर्वशीर्ष. हे केवळ एक धार्मिक स्तोत्र नाही, तर हे एक तत्त्वज्ञानात्मक ग्रंथ आहे ज्यात गणेशतत्त्वाचे, ब्रह्मांडाचे आणि आत्मज्ञानाचे सखोल विवेचन केलेले आहे. गणपती अथर्वशीर्ष हे अथर्ववेद या प्राचीन वेदाच्या अंगभूत घटकांपैकी एक मानले जाते आणि याचे श्रेय ऋषी अथर्वण यांना दिले जाते. या स्तोत्रात गणपतींचे वर्णन केवळ एक देवता म्हणून नाही, तर पूर्ण सृष्टीचे आदिशक्ती म्हणून केले आहे.
या लेखात आपण गणपती अथर्वशीर्ष या अद्भुत आणि आध्यात्मिक स्तोत्राची संपूर्ण माहिती अभ्यासणार आहोत. हे स्तोत्र नेमकं काय आहे? त्याचा इतिहास काय सांगतो? हे का आणि कधी पठण करावे? याचे शास्त्रीय आणि भक्तिपूर्वक फायदे काय आहेत? तसेच हे स्तोत्र आपण मराठी, हिंदी, संस्कृत या विविध भाषांमध्ये कुठे वाचू शकतो? त्याचे PDF स्वरूप कुठे उपलब्ध आहे? यासारख्या अनेक प्रश्नांची सविस्तर उत्तरे या लेखामध्ये दिली आहेत.
या लेखाचे उद्दिष्ट म्हणजे केवळ माहिती देणे नव्हे, तर वाचकांच्या मनात गणेशभक्तीची, श्रद्धेची आणि अध्यात्मिक उन्नतीची ज्योत प्रज्वलित करणे. त्यामुळे हा लेख तुम्हाला केवळ एक माहितीचा स्रोत वाटणार नाही, तर तो गणेशाच्या मार्गावर एक प्रेरणादायी सोबती ठरेल याची हमी आहे.
What is Ganpati Atharvashirsha? | गणपती अथर्वशीर्ष म्हणजे काय?
गणपती अथर्वशीर्ष (Ganpati Atharvashirsha) हे वैदिक काळातील एक पवित्र स्तोत्र असून याची रचना ऋषी अथर्वण यांनी केली आहे. हे स्तोत्र अथर्ववेद या वेदातील एक महत्त्वपूर्ण भाग आहे. या स्तोत्रात गणपतीचे ब्रह्मस्वरूप, त्यांचे तत्त्व, गुणधर्म आणि भक्तीचा आदर्श मार्ग विशद केला आहे.
गणपती अथर्वशीर्षात देवतेचे वर्णन केवळ मूर्तिपूजेपुरते मर्यादित नसून, ते “त्वं ब्रह्मा त्वं विष्णुस्त्वं रुद्रस्त्वं इंद्रस्त्वं अग्निस्त्वं वायुः” या मंत्रांमधून स्पष्ट होते की, गणपती म्हणजेच सर्व विश्वाचे मूळ तत्त्व आहेत.
गणपती अथर्वशीर्षाचा इतिहास
ऋषी अथर्वण यांनी या स्तोत्राची रचना वैदिक युगात केली. प्राचीन काळात वेदाध्ययन, मंत्रसाधना, यज्ञ इ. माध्यमांतून आध्यात्मिक साधना केली जात असे. या स्तोत्रात गणपतीचे वर्णन अत्यंत आध्यात्मिक रूपात केले आहे. यामुळेच हे स्तोत्र गणेश उपासनेतील सर्वोच्च स्थानी मानले जाते.
Importance of Atharvashirsha Path | अथर्वशीर्ष पाठाचे महत्त्व
१. मानसिक शांती
अथर्वशीर्ष पठण केल्याने मन स्थिर होते. मनातील नकारात्मक विचार दूर होतात व एकाग्रता वाढते.
२. आध्यात्मिक उन्नती
हे स्तोत्र नियमित पठणाने आत्मज्ञान, ईश्वरभक्ती आणि सकारात्मक ऊर्जा प्राप्त होते.
३. विघ्नांचा नाश
गणेश हे विघ्नहर्ता आहेत. म्हणून गणपती अथर्वशीर्षाचा पाठ संकट काळात विशेष प्रभावी मानला जातो.
४. यशाची प्राप्ती
विद्यार्थी, व्यवसायिक, आणि कर्मयोगी व्यक्तींसाठी हे स्तोत्र यशप्राप्तीसाठी एक प्रभावी साधन ठरते.
Ganpati Atharvashirsha Path Benefits | गणपती अथर्वशीर्ष पाठाचे फायदे
फायदे | वर्णन |
|---|---|
| मानसिक शांती | मनातील चिंता कमी होतात |
| एकाग्रता | विद्यार्थ्यांसाठी उपयुक्त |
| आत्मविश्वास | मनोबल वाढवते |
| घरात सौख्य | कुटुंबात शांतता निर्माण करते |
| व्यवसायिक यश | नवीन उपक्रमात यश मिळवते |
| अध्यात्मिक प्रगती | ईश्वरभक्ती वृद्धिंगत होते |
Ganpati Atharvashirsha Path | गणपती अथर्वशीर्ष – धार्मिक महत्त्व आणि आजच्या काळातील गरज
आजच्या धावपळीच्या जीवनात, मनाला शांती आणि स्थैर्य मिळवण्यासाठी अध्यात्मिक आधार आवश्यक आहे. यासाठी गणपती अथर्वशीर्ष हा एक अमूल्य खजिना आहे. याचे नियमित पठण केल्यास सकारात्मक विचार, आत्मविश्वास आणि यशप्राप्ती निश्चित होते.
Ganpati Atharvashirsha हे केवळ एक स्तोत्र नाही, तर एक जीवनदर्शन आहे. ते व्यक्तीच्या विचारशक्तीपासून आचरणापर्यंत सर्व काही समृद्ध करते. तुम्ही जर अध्यात्माच्या वाटेवर पहिले पाऊल टाकायचा विचार करत असाल, तर हे स्तोत्र तुमच्यासाठी सर्वोत्तम प्रारंभ ठरेल.
आपण आजच Ganesh Atharvashirsha Path सुरू करा, आणि आपल्या जीवनात शुभता, यश, आणि शांतता आमंत्रित करा.
