UPSC (युनियन पब्लिक सर्व्हिस कमिशन)
भारतीय नागरी सेवा परीक्षा (CSE) ही भारतातील UPSC (युनियन पब्लिक सर्व्हिस कमिशन) द्वारा घेतली जाणारी एक अत्यंत प्रतिष्ठित आणि कठीण परीक्षा आहे. या परीक्षेद्वारे भारतातील प्रमुख आणि प्रतिष्ठित केंद्रीय नागरी सेवांसाठी अधिकारी निवडले जातात. CSE साठी अर्ज करणारे उमेदवार विविध केंद्रीय सेवांमध्ये अधिकारी म्हणून नियुक्त होण्यासाठी परीक्षा देतात. या सेवांमध्ये भारतीय प्रशासकीय सेवा (IAS), भारतीय पोलीस सेवा (IPS), भारतीय परराष्ट्र सेवा (IFS), भारतीय ऑडिट आणि अकाउंट्स सेवा, भारतीय कर सेवा (IRS), आणि इतर केंद्रीय सेवांचा समावेश होतो.
UPSC परीक्षा तीन महत्त्वाच्या टप्प्यांमध्ये घेतली जाते, प्रत्येक टप्प्याचा उद्देश उमेदवारांची विविध गुणधर्मांवर, ज्ञानावर आणि तर्कशक्तीवर चाचणी घेणे आहे. खाली या तीन टप्प्यांवर अधिक तपशील दिला आहे:
Structure of the Civil Service Examination | नागरी सेवा परीक्षेची संरचना
१. Preliminary Examination | पूर्व परीक्षा (प्रिलिम्स):
उद्देश: पूर्व परीक्षा मुख्यतः उमेदवारांचा सामान्य ज्ञान (General Studies) आणि क्षमता चाचणी (CSAT) तपासण्यासाठी घेतली जाते. या टप्प्यातून उमेदवारांची तास्क क्षमता, सामान्य ज्ञान, आणि तर्कशक्ती यावर मूल्यांकन केले जाते.
ही परीक्षा दोन बहुपर्यायी प्रश्नपत्रिकांपासून बनलेली असते:
- सामान्य अध्ययन पेपर I (General Studies): राष्ट्रीय आणि आंतरराष्ट्रीय चालू घडामोडी, इतिहास, भूगोल, भारतीय राज्यघटना, आर्थिक व्यवस्था, पर्यावरण आणि सामान्य विज्ञान यांचा समावेश.
- सामान्य अध्ययन पेपर II (CSAT): समस्या सोडवणे, निर्णय क्षमता, तर्कशक्ती, गणितीय कौशल्ये आणि वाचन समज यांचा समावेश.
- पेपर II मध्ये पात्रता गुण मिळवणे आवश्यक आहे, परंतु अंतिम गुणवत्तेत त्याचा समावेश होत नाही.
चाचणी पद्धती: प्रत्येक पेपर 200 गुणांचा असतो आणि या परीक्षेतील निकाल केवळ प्रिलिम्समध्ये पात्र होण्यासाठी लागणारी किमान कक्षा पूर्ण करण्यासाठी महत्त्वाचा असतो. मुख्य परीक्षेसाठी पात्र होण्यासाठी प्रिलिम्स मध्ये उत्तीर्ण होणे आवश्यक आहे.
२. Main Examination | मुख्य परीक्षा (मेन्स):
उद्देश: मुख्य परीक्षा म्हणजेच परीक्षा घेणाऱ्याचा खास विषयावरच्या गूढ आणि सखोल ज्ञान आणि प्रशासनिक दृष्टीकोन तपासणारा टप्पा. या टप्प्यात उमेदवारांचे तांत्रिक ज्ञान, संवेदनशीलता, आणि वाचन, लेखन कौशल्य तपासले जातात.
- नऊ वर्णनात्मक प्रश्नपत्रिका, ज्यामध्ये दोन भाषा पेपर (एक इंग्रजी आणि दुसरी भारतीय भाषा), एक निबंध, चार सामान्य अध्ययन पेपर्स आणि दोन वैकल्पिक विषयांच्या पेपर्सचा समावेश.
- भाषा पेपर्स पात्रता स्वरूपाचे असतात, तर इतर पेपर्सच्या गुणांची गणना अंतिम गुणवत्तेसाठीकेली जाते.
मुख्य परीक्षेत पुढील विषयांचा समावेश आहे:
पेपर | विषय | गुण |
|---|---|---|
पेपर A | भारतीय भाषा (Qualifying) | ३०० |
पेपर B | इंग्रजी भाषा (Qualifying) | ३०० |
पेपर I | निबंध लेखन | २५० |
पेपर II | सामान्य अध्ययन I (इतिहास, संस्कृती, भूगोल) | २५० |
पेपर III | सामान्य अध्ययन II (शासन, राज्यघटना, न्याय) | २५० |
पेपर IV | सामान्य अध्ययन III (तंत्रज्ञान, जैवविविधता, सुरक्षा) | २५० |
पेपर V | सामान्य अध्ययन IV (नीती, प्रामाणिकता, आत्मसात गुणधर्म) | २५० |
पेपर VI & VII | वैकल्पिक विषय | प्रत्येकी २५० |
३. Personality Test | वैयक्तिक मुलाखत (इंटरव्ह्यू) :
UPSC परीक्षेचा एक महत्त्वाचा भाग म्हणजे मुलाखत, जी उमेदवारांच्या व्यक्तिमत्वाचे मूल्यांकन करण्यासाठी घेतली जाते. ही मुलाखत ज्ञानाच्या तपासणीपेक्षा जास्त तुमच्या तर्कशुद्ध विचारशक्ती, सामाजिक जागरूकता, आणि नैतिकतेची चाचणी घेते. मुलाखतीत विचारले जाणारे प्रश्न केवळ तुमच्या शालेय किंवा कॉलेजच्या अभ्यासावर आधारित नसतात, तर तुमच्या दैनंदिन जीवनातील अनुभव आणि समाजातील घडामोडी यावर आधारित असतात. खाली दिलेले मुद्दे मुलाखतीच्या संदर्भात अधिक तपशीलवार आहेत:
- तर्कशुद्ध विचारशक्ती आणि समस्या सोडवण्याची क्षमता: मुलाखतीत उमेदवाराला तर्कशुद्ध विचार करण्याची आणि समस्यांचे समर्पक, रचनात्मक मार्गाने निराकरण करण्याची क्षमता तपासली जाते. उदाहरणार्थ, काही प्रात्यक्षिक परिस्थिती किंवा सामजिक समस्या दिली जातात, ज्यावर उमेदवाराला त्याचा दृष्टिकोन, विचारांची गती आणि समाधान सुचवण्याची क्षमता दर्शवावी लागते. तुमच्याकडे कोणत्याही परिस्थितीत तणावाशी सामना करण्याची क्षमता असणे आवश्यक आहे, जेणेकरून तुम्ही योग्य निर्णय घेऊ शकता.
- सामाजिक जागरूकता: मुलाखतीमध्ये तुम्हाला समाजातील वर्तमान घडामोडी, राजकीय वातावरण, तसेच इतर सामाजिक आणि आर्थिक समस्यांविषयी विचारले जाऊ शकतात. यामध्ये पर्यावरण, आरोग्य सेवा, शिक्षण, गरिबी निवारण, महिलांचे अधिकार, आणि विविध राष्ट्रीय व आंतरराष्ट्रीय घडामोडींचा समावेश होतो. उमेदवाराने या सर्व मुद्द्यांविषयी आवश्यक माहिती आणि तत्कालीन घटनांवर विश्लेषण सादर करण्याची तयारी केली पाहिजे. सामाजिक जागरूकतेचा उच्च दर्जा दर्शविणे, हे मुलाखतीत प्रमुख गुण मानले जाते.
- नैतिकता आणि मूल्ये: UPSC मुलाखत एक सामाजिक सेवा परीक्षा आहे, त्यामुळे उमेदवारांची नैतिकता, सिद्धांत, आणि व्यक्तिगत मूल्ये महत्त्वाची असतात. मुलाखतीत तुमच्याशी संबंधित परिस्तिथींमध्ये नैतिक दृष्टीकोन आणि निर्णय घेतले जातात. प्रश्न विचारले जातात जसे, “तुम्ही एखाद्या अशा परिस्थितीत काय कराल, जेथे तुमच्यावर तडजोड करणे किंवा जास्त फायदे मिळवण्यासाठी तडजोड करणे आवश्यक असेल?” असे प्रश्न तुमच्या सिद्धांताच्या चाचणीसाठी विचारले जातात. तुमचे उत्तर स्पष्ट, इमॅनेटरिक आणि आपल्या नैतिकतेला धरून असावे.
- आत्मविश्वास आणि परिष्कृत संवादकौशल्य: मुलाखतीमध्ये तुमचं आत्मविश्वास आणि संवादकौशल्य देखील महत्वाचं असते. तुम्ही आत्मविश्वासाने, शांतपणे, आणि परिष्कृत भाषेत आपले विचार मांडू शकता का? तुम्ही चुकले तरी, तुमचं दृष्टीकोन आणि आपली विचारशक्ती स्पष्ट करणं महत्त्वाचं आहे. कुठल्याही विचित्र, धाडसी किंवा चांगल्या वाईट परिस्थितीत, तुमचं मौन ठेऊन योग्य संवाद साधण्याची क्षमता मुलाखत करणाऱ्याला खूप महत्त्वाची ठरते.
- व्यक्तिमत्वाची एकूण चित्रपट: मुलाखतीच्या माध्यमातून तुमचं एकूण व्यक्तिमत्व समोर येते. तुम्ही दिसायला कसा आहात, समाजाशी कसे संवाद साधता आणि वैयक्तिक समस्या कशा सोडवता, या सर्व गोष्टी मुलाखतकर्त्याच्या नजरेत उमेदवाराच्या व्यक्तिमत्वाचे महत्त्वपूर्ण पैलू ठरतात. तुमचा आत्मविश्वास, स्वतंत्र विचारशक्ती, आणि प्रोफेशनल दृष्टिकोन मुलाखतीत दर्शवणे महत्त्वाचे आहे.
👉UPSC मुलाखतीत उमेदवाराच्या व्यक्तिमत्त्वाचा, आत्मविश्वासाचा आणि संवाद कौशल्याचा कस लागतो. मुलाखतीची योग्य तयारी कशी करावी, प्रभावी उत्तर कसे द्यावे आणि स्वतःला आत्मविश्वासाने कसे सादर करावे, याविषयी अधिक जाणून घ्या पहिल्या मुलाखतीसाठी तयारी कशी करावी?
List of services | सेवांची यादी
All India Services | अखिल भारतीय सेवा:
भारतीय प्रशासकीय सेवा (IAS)
भारतीय पोलीस सेवा (IPS)
Central Civil Services Group A | केंद्रीय नागरी सेवा:
भारतीय परराष्ट्र सेवा (IFS)
भारतीय लेखापरीक्षण व खाते सेवा (IA&AS)
भारतीय नागरी खाते सेवा (ICAS)
भारतीय रेल्वे व्यवस्थापन सेवा (IRMS)
Central Civil Services Group B | केंद्रीय नागरी सेवा:
दिल्ली, अंडमान व निकोबार बेटे नागरी सेवा (DANICS)
पाँडिचेरी नागरी सेवा (PCS)
Eligibility criteria | पात्रता निकष
Nationality | राष्ट्रीयत्व:
- IAS, IPS, आणि IFS साठी उमेदवार भारतीय नागरिक असावा.
- इतर सेवांसाठी, उमेदवार भारतीय नागरिक, नेपाळचा नागरिक, किंवा भूतानचा प्रजाजन असावा.
Educational Qualification | शैक्षणिक पात्रता:
- केंद्र, राज्य किंवा मान्यताप्राप्त विद्यापीठाची पदवी.
- खुल्या विद्यापीठाची किंवा दूरस्थ शिक्षणातून मिळवलेली पदवी मान्य आहे.
Age Limits | वयोमर्यादा:
- सामान्य प्रवर्ग (General): २१ ते ३२ वर्षे.
- इतर मागासवर्गीय (OBC): २१ ते ३५ वर्षे (३ वर्षांची शिथिलता).
- अनुसूचित जाती आणि जमाती (SC/ST): २१ ते ३७ वर्षे (५ वर्षांची शिथिलता).
- अस्वीय व दिव्यांग (PwD):
- सामान्य प्रवर्गातील दिव्यांग: २१ ते ४२ वर्षे (१० वर्षांची शिथिलता).
- OBC दिव्यांग: २१ ते ४५ वर्षे.
- SC/ST दिव्यांग: २१ ते ४७ वर्षे.
Number of Attempts | प्रयत्नांची संख्या:
- सामान्य प्रवर्ग (General): ६ प्रयत्न.
- इतर मागासवर्गीय (OBC): ९ प्रयत्न.
- अनुसूचित जाती आणि जमाती (SC/ST): प्रयत्नांची मर्यादा नाही (वयोमर्यादेपर्यंत प्रयत्न करता येतील).
- अस्वीय व दिव्यांग (PwD):
- सामान्य प्रवर्गातील दिव्यांग: ९ प्रयत्न.
- OBC दिव्यांग: प्रयत्नांची मर्यादा नाही.
- SC/ST दिव्यांग: प्रयत्नांची मर्यादा नाही.
टीप: परीक्षेतील प्रयत्नांची संधी व वयोमर्यादा UPSC च्या धोरणांनुसार बदलू शकते. त्यामुळे अधिकृत वेबसाइटवर वेळोवेळी तपासणी करणे आवश्यक आहे.
Tips to prepare | तयारीसाठी काही टिप्स:
सिलॅबसची पूर्ण समजूत:
सर्वप्रथम सिलॅबसचे बारकाईने अध्ययन करा आणि त्यानुसार अभ्यासाची सविस्तर योजना तयार करा. प्रत्येक विषयाची स्पष्टता मिळविण्यासाठी एनसीईआरटी आणि इतर मान्यताप्राप्त पुस्तकांचा अभ्यास करा.
नियमित वर्तमानपत्र वाचन:
राष्ट्रीय आणि आंतरराष्ट्रीय चालू घडामोडींबाबत अद्ययावत राहण्यासाठी दररोज एका चांगल्या वर्तमानपत्राचे वाचन करा, जसे की ‘द हिंदू’ किंवा ‘इंडियन एक्सप्रेस’. याशिवाय, मासिके जसे की ‘योजना’ आणि ‘कुरुक्षेत्र’ यांचा अभ्यास उपयुक्त ठरतो.
विश्वसनीय स्रोतांची निवड:
मान्यताप्राप्त स्रोत, जसे की एनसीईआरटी पुस्तके, तज्ज्ञद्वारे सुचविलेले संदर्भग्रंथ आणि ऑनलाईन शिक्षण प्लॅटफॉर्मचा वापर करा. चुकीची माहिती टाळण्यासाठी अनधिकृत स्रोतांचा वापर करू नका.
नियमित पुनरावलोकन:
अभ्यासलेले विषय नियमितपणे पुनरावलोकित करा. यासाठी ठराविक वेळेचा वापर करा, ज्यामुळे माहिती दीर्घकाळ लक्षात राहते आणि परीक्षेसाठी आत्मविश्वास वाढतो.
मॉक टेस्ट आणि उत्तरलेखन सराव:
मॉक टेस्ट्सचा सराव करून वेळेचे व्यवस्थापन करा आणि प्रश्नांच्या प्रकारांची सवय लावा. उत्तरलेखनाचा सराव केल्याने निबंधात्मक उत्तरांमध्ये सुस्पष्टता आणि सुसंगतता येते.
समर्पित वेळापत्रक:
दैनिक अभ्यासासाठी एका ठोस वेळापत्रकाची योजना तयार करा आणि त्याचे काटेकोर पालन करा. यामध्ये सर्व विषयांचा समावेश आणि चालू घडामोडींवर लक्ष केंद्रित असावे.
मानसिक स्वास्थ्य:
तणाव व्यवस्थापनासाठी ध्यान, योग किंवा इतर तंत्रांचा अवलंब करा. नियमित व्यायाम, संतुलित आहार, आणि पुरेसा झोप यामुळे मेंदू ताजेतवाने राहतो आणि अभ्यासक्षमतेत सुधारणा होते.
PSC परीक्षेच्या तयारीदरम्यान तणाव व्यवस्थापन अत्यंत महत्त्वाचे आहे. योग्य ध्यान, योग, आणि मानसिक संतुलन तंत्रांचा अवलंब केल्याने अभ्यासक्षमतेत सुधारणा होते. विद्यार्थ्यांसाठी मानसिक आरोग्य का महत्त्वाचे आहे, याबद्दल अधिक जाणून घ्या 👉विद्यार्थ्यांच्या मानसिक आरोग्याचे महत्त्व.
Avoid these common mistakes | सामान्य चुका टाळा:
1. Keeping the syllabus incomplete | सिलॅबस अपूर्ण ठेवणे:
- समस्या: तुमच्या अभ्यासक्रमाचे पूर्ण कव्हरेज नाही, त्यामुळे तुम्हाला महत्वपूर्ण विषय समजलेले नाहीत आणि परीक्षेत तुम्हाला प्रश्न पडतात.
- तरी, कसे टाळावे: तुमच्या संपूर्ण सिलॅबसचे अनुसूचित वेळेचे ठरवा आणि त्यातील प्रत्येक विषयाच्या गत्यंतरांसह लक्ष केंद्रित करा. प्रत्येक महिन्यात, दर महिन्याच्या सुरुवातीला, तुमच्या पूर्ण अभ्यासक्रमाच्या वैशिष्ट्यीकृत चेकलिस्ट तयार करा. त्यात तुम्हाला कोणत्या विषयाचे अभ्यास आवश्यक आहे, त्यासाठी किती वेळ लागेल आणि त्यात तुम्हाला किती दिवस लागणार आहेत याची योजना करा.
2. Inadequate review | अपुरे पुनरावलोकन:
- समस्या: वेळेअभावी किंवा मूळभ्रमणे मूळे नियमित पुनरावलोकन नाही होतो, त्यामुळे तुम्हाला महत्वाची माहिती विसरली जाते.
- तरी, कसे टाळावे: तुम्हाला असलेल्या सामग्रीच्या एक सूट तयार करा आणि नियमितपणे पुनरावलोकन करा. मॉक टेस्ट्स, प्रश्नपत्रिका, आणि नवीन संकल्पनांचा नियमित पुनरावलोकन करण्यासाठी एक नियोजित वेळ ठरवा. या पुनरावलोकनाच्या तारखा ठरवणे आणि त्यांचे अनुसरण करणे महत्वपूर्ण आहे.
3. Inconsistencies in the curriculum | अभ्यासक्रमातील असंतुलन:
- समस्या: काही विषयांना अधिक वेळ दिला जातो, तर काही विषयांना कमी वेळ दिला जातो, ज्यामुळे तुमच्या संपूर्ण तयारीवर परिणाम होतो.
- तरी, कसे टाळावे: प्रत्येक विषयाला त्याची महत्वाचे सांभाळून योग्य प्रमाणात वेळ द्या. तुम्हाला कोणत्या विषयाची किती माहिती असावी, आणि त्याच्या महत्वाच्या परीक्षेत तुम्हाला त्याचा किती वापर होईल, याची एक सूची तयार करा.
4. The use of additional resources | अतिरिक्त स्रोतांचा वापर:
- समस्या: अतिउच्च सुमारात अनेक स्रोतांचा वापर केल्यामुळे तुम्हाला प्रत्यक्ष अभ्यासात अधिक कठिणता येते आणि तुम्हाला योग्य मार्गदर्शन मिळत नाही.
- तरी, कसे टाळावे: तुमचे अभ्यास किंवा परीक्षेच्या संकल्पना शिकण्यासाठी विश्वसनीय आणि प्रमाणित स्रोतांचा वापर करा. तुम्हाला ज्या संस्थेने अभ्यासक्रम दिला आहे, त्यातील साधनांचा वापर करा आणि त्या प्रमाणपत्रांचे बुकलेट, नोट्स किंवा विषयबोधक व्हिडिओ आणि पुस्तकांचा वापर करा.
5. Mock test | मॉक टेस्टचा अभाव:
- समस्या: मॉक टेस्ट घेतल्याशिवाय तुम्हाला तुमच्या परीक्षेच्या तयारीचे मूल्यांकन करता येत नाही, त्यामुळे त्याबद्दल आत्मविश्वास मिळत नाही.
- तरी, कसे टाळावे: नियमितपणे मॉक टेस्ट घेतल्याशिवाय, तुम्हाला परीक्षेच्या प्रश्नांची दिशा समजत नाही. महिन्याच्या सुरुवातीला मॉक टेस्टची वेळ ठरवण्याचा प्रयत्न करा, त्यावर विचार करा आणि त्या तपशिलात तुमच्या चुका, तुम्ही समजलेले प्रश्न आणि त्याची तयारी कसे करावी हे पहा.
UPSC (युनियन पब्लिक सर्व्हिस कमिशन) परीक्षा ही एक अत्यंत कठीण आणि आव्हानात्मक परीक्षा आहे. तथापि, योग्य नियोजन, समर्पण आणि सातत्यपूर्ण अभ्यासाद्वारे यशस्वी होणे नक्कीच शक्य आहे. यशाच्या मार्गावर चढण्यासाठी तुम्हाला काही महत्त्वाचे मुद्दे समजून घेणे आवश्यक आहे:
योग्य नियोजन: UPSC परीक्षेचा अभ्यास संपूर्णत: प्रणालीबद्ध असावा लागतो. सिलॅबस, विषयांची गती आणि तयारीसाठी लागणारा वेळ या सर्वांचा सुसंगत अंदाज घेणे आवश्यक आहे. प्रत्येक विषयावर लक्ष केंद्रित करा आणि आपली तयारी प्रभावीपणे करा. अभ्यासाची एक ठरलेली वेळापत्रक तयार करा, जे तुम्हाला प्राधान्य देण्याची आवश्यकता असलेल्या विषयांवर लक्ष केंद्रित करण्यात मदत करेल.
समर्पण आणि चिकाटी: UPSC च्या तयारीमध्ये सातत्य आणि समर्पण आवश्यक आहे. हा एक दीर्घकालीन आणि कठीण प्रवास आहे, ज्यामध्ये अनेक अडचणी आणि अपयश आले तरीही टिकून राहणे महत्त्वाचे आहे. तुमचं ध्येय स्पष्ट ठरवा आणि त्यासाठी वेळोवेळी तुमचं समर्पण आणि चिकाटी राखा. अपयशावर मात करून, प्रत्येक अडचणीवर विजय मिळवण्यासाठी तणाव न घेता, आत्मविश्वासाने पुढे जाणे आवश्यक आहे.
समय व्यवस्थापन: UPSC परीक्षेचा अभ्यास करतांना, तुमचं समय व्यवस्थापन खूप महत्त्वाचं आहे. जर तुम्ही प्रत्येक दिवसासाठी विशिष्ट लक्ष्य ठरवून त्याप्रमाणे तयारी करत असाल, तर परीक्षेची तयारी अधिक सोपी आणि समर्पित होईल. त्यासाठी, फालतू वेळ वाया न घालता, विश्रांती आणि आराम यांवरही लक्ष द्या.
सकारात्मक दृष्टीकोन: तयारीच्या या प्रवासात अनेक उतार-चढाव असतात, पण सकारात्मक दृष्टीकोन ठेवल्याने तुमचं मनोबल कायम राहील. प्रत्येक अडचण आणि समस्या तुमचं ज्ञान आणि क्षमता वाढवण्याची संधी म्हणून पाहा. स्वतःवर विश्वास ठेवा आणि तुमच्या क्षमतांना ओळखा.
नागरी सेवा परीक्षा केवळ ज्ञानावर आधारित नाही, तर तुमच्या तर्कशक्ती, निर्णयक्षमता आणि वैयक्तिक कौशल्यांचीही चाचणी घेतली जाते. तुम्ही जितके अधिक विचारशील आणि समाधानी असाल, तितके तुम्हाला परीक्षा सोडवणे सोपे होईल.
जर तुम्हाला आपल्या देशाची सेवा करायची असेल, तर UPSC परीक्षा ही त्यासाठी सर्वोत्तम संधी आहे. या परीक्षेच्या माध्यमातून तुम्हाला ना फक्त व्यक्तिशः विकासाचा अनुभव होईल, तर तुम्हाला समाज, देश आणि नागरिकांच्या हितासाठी कार्य करण्याची संधी मिळेल.
या प्रवासात तुमचं ध्येय प्राप्त करण्यासाठी आपल्याला शुभेच्छा! तुमचं समर्पण, कष्ट आणि तयारी तुम्हाला निश्चितपणे यश प्राप्त करण्याच्या मार्गावर नेतात. यश तुमचंच असेल! UPSC परीक्षा एक मोठं आव्हान आहे, परंतु योग्य मार्गदर्शन, मेहनत, आणि चिकाटीच्या जोरावर तुम्ही या परीक्षेत यशस्वी होऊ शकता. तुमचा आत्मविश्वास आणि इच्छाशक्ती तुमचं यश निश्चित करेल.
